Verslaving is een familieziekte

Ik begreep destijds niet waarom iemand niet tijdig kon stoppen met drinken

Drank maakt meer kapot dan je lief is, is een slogan die als een rode draad door mijn leven loopt. Van zeer nabij heb ik de gevolgen meermaals meegemaakt, in een tijd dat ik nog niets wist van verslaving, een tijd waarin ik geen benul had dat deze kwetsbaarheid gezien wordt als een ziekte. In een tijd dat “bingen” (periodiek overmatig drinken en/of gebruiken) nog niet als verslaving werd gezien omdat je op andere dagen niet dronk of gebruikte.

Ik begreep toen niet waarom iemand niet tijdig kon stoppen, waarom iemand opnieuw naar een middel greep als het eerder zo vreselijk fout was gegaan met verregaande consequenties. Ik dacht dat het alleen maar met wilskracht te maken had, het niet hebben van een ruggengraat.

Een grote liefde in mijn leven erkende een verslavingsprobleem te hebben en liet zich ook behandelen. Vele keren zelfs. Toen ik een relatie met hem kreeg was ik ervan overtuigd dat onze liefde sterker zou zijn dan zijn verslaving. Liefde is toch het ultieme antwoord op alles? In dit geval toch een enorme valkuil waar vrijwel iedere naaste “intrapt”.

Je kunt als naaste je verslaafde partner niet genezen en vanuit liefde doe je vaak precies het verkeerde; je beschermt jouw dierbare en lost de problemen op die ontstaan zijn door de verslaving. Naasten kunnen daar heel ver in gaan, zover dat het leven van de naaste vaak nog veel ondraaglijker wordt dan van de verslaafde zelf. Verslaving wordt dan ook een familieziekte genoemd. Iedereen in de naaste omgeving van de verslaafde wordt “geïnfecteerd” door de ellende die ontstaat.

Gevolgen van verslaving

Tijdens mijn werk in de verslavingszorg maak ik schrijnende situaties mee vanuit de oncontroleerbare drang om te moeten gebruiken. Kinderen die ouders bedreigden om aan geld te komen, vaders die zover gingen dat zelfs de spaarpotjes van de kinderen werden geplunderd, moeders die schromelijk tekort schoten door wijn een hogere prioriteit te geven dan opvoeding. Stelen, liegen, bedriegen, alles heeft de revue gepasseerd. Meer dan eens vertelden moeders van verslaafde kinderen: “ik zet mijn kind nooit op straat!” En meer dan eens was dit uiteindelijk toch de schrijnende uitkomst nadat alles kapot was gegaan.

Wat in alle gevallen begint met een licht doseringsprobleem, een tikje mateloos gedrag;

“iedereen drinkt veel, ik ben geen uitzondering”

“iedereen gebruikt tegenwoordig coke”

“al mijn vrienden doen hetzelfde”

“ik heb het nodig voor ontspanning”

“het is puur recreatief”

“ik kan zo stoppen”

...mond helaas vaak uit in een structureel probleem. En het bedrieglijke is; zo sluipt het er langzaam in, zonder dat je het echt in de gaten hebt.

Als eerste zie je het gedrag van iemand veranderen. Onverklaarbaar. Stemmingswisselingen, verdriet en boosheid wisselen elkaar in rap tempo af tot aan ongenuanceerd en zelfs agressief gedrag. En bij een confrontatie volgt direct de ontkenning.

Ten tweede leggen mensen met een verslavingsprobleem de schuld vrijwel altijd buiten zichzelf. Het ligt aan de werkgever, de werkdruk, de financiën, de ouders, de partner en natuurlijk de ex-partner, etc.. Er is altijd een reden voor een verslaafde om niet naar eigen gedrag en inbreng te kijken.

Maar hoe moeilijk je leven ook is, hoe moeilijk je jeugd was, hoe verrot je relatie, hoeveel tegenslag je hebt gehad; alleen in de spiegel zie je de persoon die er iets aan kan veranderen. Dat geldt altijd en voor iedereen.

Liefdevol begrenzen

Hoe ga je dan om met een verslaafde partner, ouder, kind of collega?

Feitelijk moet je direct acteren als je ervaart dat iemand over jouw grenzen heen gaat, doe je dat niet dan zal de grens altijd verlegd worden, niet zozeer door de verslaafde, maar doordat jíj jouw grenzen blijft verleggen.

Als jij de problemen oplost die ontstaan zijn door de verslaving van jouw naaste dan faciliteer je de verslaafde persoon. Terwijl je vanuit liefde het beste voor jouw verslaafde naaste wilt doen is het effect van jouw gedrag tegenovergesteld en kaatst het als een boemerang terug naar jou.

De verslaafde moet de consequenties van zijn gedrag ontstaan vanuit de verslaving altijd en te allen tijde zelf dragen. Hoe eerder jij, als naaste, je hiervan bewust bent hoe groter de kans is dat een verslaafde persoon bereid is om aan de slag te gaan met zijn probleem.

Haalbare consequenties

Als je in gesprek gaat met jouw verslaafde dierbare en je wil heldere consequenties stellen voor als het weer mis gaat, stel dan niet alleen heldere maar ook haalbare consequenties. Het heeft geen enkele zin om te zeggen: “Als je nog één keer drinkt (gebuikt, gokt, vreemdgaat, etc.) ga ik bij je weg...” waarna je vervolgens blijft als het weer gebeurt, omdat je bijvoorbeeld geen andere plek hebt om naar toe te gaan. Denk goed na welke consequenties jij stelt die voor jou haalbaar zijn. Het is echt essentieel dat beide partijen zich aan de gemaakte afspraken houden, niet alleen de verslaafde persoon, ook de naaste.

Realiseer je goed dat de verslaafde pas wil (en ook gaat) veranderen als hij of zij zelf de negatieve gevolgen ervaart van zijn gedrag of gebruik. Zolang alle problemen die ontstaan opgelost, weggepoetst of kwijtgescholden worden is er geen enkele reden om te stoppen. En de mensen direct om de verslaafde heen, de naasten dus, zijn de personen die aan kunnen geven wanneer de grens is bereikt.

Bewustwording

Vanaf eind jaren negentig ben ik mij bewust wat deze kwetsbaarheid inhoud en de impact voor de mensen rondom een verslaafde persoon. Ik heb er nadien mijn werk van gemaakt.

Verslaving komt veel meer voor dan wij ons bewust zijn. Verslaving discrimineert niet, wat betekent dat je het in alle lagen van de bevolking tegenkomt. Vaak is het een vorm van zelfmedicatie; het dempen van een ongemakkelijk gevoel, zelfs trauma, je tijdelijk prettig voelen door middelen of gedrag. Het is een kortetermijnoplossing waarmee het werkelijke probleem niet opgelost wordt.

Verslaving is een ziekte, maar wel een ziekte met een keuze. Als je werkelijk een ander leven wil dan kan dat.

Miriam Diekman
Bestuurder en Gesprekspartner bij Spoor6 en Refind Yourself.

Spoor6

Spoor6 heeft sinds 2011 inmiddels duizenden mensen geholpen om hun weg in herstel te vinden. Wij proberen zorg op maat te leveren binnen de mogelijkheden die er zijn waarbij het belang van de cliënt voorop staat.

Voor naasten bieden wij een vrijblijvend adviesgesprek aan, deze gesprekken zijn kosteloos.
Als een behandeltraject gestart is dan is uitgebreidere begeleiding voor naasten mogelijk. Altijd op maat.
Neem contact op met ons casemanagement: 035-6975400 of stuur een e-mail via de contactpagina.